فقدان قاعدگی یا آمنوره

فقدان قاعدگی یا آمنوره، به شرایطی گفته می شود فرد به مدت حداقل سه دوره عادت ماهیانه نداشته باشد. آمنوره به دو نوع آمنوره اولیه یا آمنوره ثانویه تقسیم می شود، چنانچه قاعدگی تا قبل سن 16 سالگی رخ ندهد، آمنوره اولیه گفته می شود. آمنوره ثانویه زمانی رخ می دهد که فرد عادت ماهیانه را تجربه کرده است ولی بنا  به دلایلی قاعدگی آن متوقف می شود. در صورتی که مشکلات جسمی دیگری نداشته باشید قطع قاعدگی را نشانه بارداری تلقی می کنند ولی امنوره ثانویه می تواند به واسطه دلایل دیگر بروز کند. در این مقاله از سایت دکتر نادره شایگان، جراح و متخصص زنان و زایمان، به موضوع درمان آمنوره یا قطع قاعدگی می پردازیم:

علائم فقدان قاعدگی

رایج ترین نشانه امنوره نبود خونریزی ماهیانه است که به دلیل عدم لقاح، تخمک از بدن خارج می شود.  در آمنوره اولیه شخص هیچ قاعدگی را نداشته است، در حالی که در امنوره ثانویه قاعدگی یا خونریزی حداقل به مدت 3 تا 6 ماه، رخ نداده است، علاوه بر نشانه گفته شده نشانه های دیگری مانند خروج ترشحات شیری از نوک سینه، مشکلات دید، رشد مو در صورت و سایر قسمت های بدن و سردرد برای آمنوره ثانویه مشاهده شده است.

علل قطع قاعدگی

از انجایی که آمنوره ثانویه در بیشتر افراد دیده می شود، ابتدا به دلایل آن می پردازیم.شایع ترین دلایل قطع قاعدگی عبارتند از:

• بارداری:

اگر خانمی دارای قدرت باروری باشد قطع قاعدگی را می توان به بارداری ربط داد. وقتی تخمک با اسپرم ترکیب می شود، سلول تخم ایجاد شده به دیواره رحم جهت رشد و تغذیه متصل می شود. این رخداد موجب می شود که دیواره رحم به واسطه تغییرات سیکل ماهانه ریزش نکند.

• شیردهی:

معمولا خانم هایی که تازه زایمان کردند و در دوران شیردهی به سر می برند. به دلیل اینکه رحم به حالت قبلی خود کاملا بازنگشته است احتمال قطع قاعدگی وجود دارد.

• استرس:

استرس و اضطراب به دلیل تاثیر منفی بر عملکرد غده هیپتوتالاموس دارد و غده هیپوتالاموس نیز بر کنترل هورمون های تنظیم کننده سیکل قاعدگی دخالت دارد. بنابراین هر گونه اختلال در کارکرد غده هیپتوتالاموس می تواند تخمک گذاری چرخه قاعدگی با اختلال روبرو کند.

• لاغری:

کاهش وزن بیش از حد، به دلیل حذف چربی های ضروری بدن می تواند ترشح و عمکلرد بسیاری از هورمون های بدن مخصوصا هورمون های جنسی را با مشکل مواجه کند. بیشتر خانم هایی که بی اشتهایی عصبی دچار هستند در انهاقطع قاعدگی بیشتر دیده می شود.

• ورزش و حرکات شدید:

انجام ورزش و فعالیت های شدید، به دلیل صرف انرژی زیاد و کاهش حجم چربی ها می تواند موجب اختلال در چرخه قاعدگی و آمنوره شود.

• اختلال تیروئید:

اختلال تیروئید از طریق ایجاد تغییرات در مقدار ترشح شده هورمون پرولاکتین می تواند عملکرد غده هیپتوتالاموس را با مشکل روبرو کند و بدین شکل سیکل ماهانه را با اختلال مواجه کند.

• زخم رحم:

زخم رحم یا سندروم آشیرمان، نوعی بافت مرده است که در دیواره رحم ایجاد می شود. در انواع جراحی های رحم مانند کورتاژ، درمان فیبروم یا زایمان سزارین ممکن است زخم صورت بگیرد. بافت مرده حاصل از زخم از ریزش طبیعی پوشش داخلی جداره رحم جلوگیری می کند. چنین امری باعث می شود مقدار خون دفع شده کاهش پیدا کند یا قطع قاعدگی رخ دهد.

• عدم عملکرد صحیح تخمدان ها:

یائسگی دوره ایست که در آن تخمک گذاری حوالی سن 45 – 50 سالگی متوقف می شود. در برخی از خانم ها یائسگی قبل از سن 40 سالگی رخ می دهد که به آن یائسگی زودرس گفته می شود. چنین عارضه ای به دلیل نقص در عملکرد تخمدان ها و کاهش ترشح هورمون های استروژن رخ می دهد.با گذشت زمان بر اثر عوامل گفته شده دیواره های داخلی رحم ضعیف شده است  و قاعدگی کم کم متوقف می شود.

در بالا دلایل و علل موثر در بروز آمنوره ثانویه اورده شده است، در ادامه به شرح دلایل موثر بر آمنوره اولیه می پردازیم:

• اختلال در هیپتوتالاموس:

مواردی مانند ورزش های افراطی، اختلالات خوردن و استرس های شدید می تواند موجب اختلال در عملکرد هیپتوتالاموس گردد. با عملکرد ناصحیح هیپتوتالاموس، چرخه قاعدگی بهم می خورد.

• ناهنجاری های کوروموزومی:

اختلالات کوروموزومی موجود در تخمک ها یا فولیکول ها می تواند قاعدگی و فرآیند تخمک گذاری را با مشکل مواجه کند.

• ناهنجاری در ساختار واژن:

هر گونه مشکل یا ناهنجاری در ساختار واژن، می تواند موجب کم شدن خونریزی شود و تاثیر منفی بر روند قاعدگی داشته باشد.

• مشکلات غده هیپوفیز:

هیپوفیز غده ی کوچکی در مغز است و در تنظیم چرخه قاعدگی نقش حیاتی دارد. وجود هر گونه مشکل در غده هیپوفیز، می تواند بر عملکرد آن تاثیر منفی داشته باشد.

درمان آمنوره

در هر دو نوع امنوره، امنوره اولیه و امنوره ثانویه برای مشاوره لازم است به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.  یافتن علت اصلی امنوره نیازمند چندین تست تشخیصی است. انواع آزمایش های تشخیصی عبارتند از:

• تست بارداری: تست بارداری، از وجود بارداری یا عدم بارداری فرد، خبر می دهد.

• آزمایش خون: آزمایش خون و سنجش مقدار هورمون های تیروئید و یا پرولاکتین می تواند نشان دهنده سطح هورمون هایی باشد که در بروز امنوره نقش دارند.

• آزمایش لگن: آزمایش های لگنی با هدف اطمینان از سلامت کامل اندام های تولید مثلی تجویز می شود.

• لاپاراسکوپی یا هیستروسکوپی: اگر سایر تست ها مشکل اصلی را نشان ندهند و ریشه اصلی آمنوره کشف نگردد، از لاپاراسکوپی یا هیستروسکوپی برای مشاهده قسمت های داخلی و درمان آن استفاده می کند.

پس از تشخیص ریشه بیماری امنوره ممکن است دستوراتی مانند بهبود سبک زندگی، عادات غذایی، و پرهیز استرس توصیه شود. در صورتی که مبتلا به بیماری تخمدان پلی کیستیک یا اختلال تیروئید باشید استفاده از داروهای خوراکی می تواند موثر باشد.